اعتیاد، کمپ و انجمن های مردم نهاد
این بلای خانمان سوز جهانی...
آرش گیلانی پور/ امید جوان- شنبه 26 بهمن 92
شاید وقتی برای اولین بار نام N.A بر سر زبانها افتاد، هیچکس فکر نمی کرد روزی خواهد رسید که «انجمن معتادان گمنام» کشور قادر به گرفتن مجوز رسمی از وزارت کشور برای
فعالیت هایش باشد. پیگیریهای عده یی که خود روزگاری با غول اعتیاد دست و
پنجه نرم می کردند؛ سرانجام در دولت تازه نتیجه بخشید و طی مجوز
شماره112189/8/1 به تاریخ 22/10/ 92رسمیت انجمن معتادان گمنام به ثبت رسید؛
اما اینکه کار این انجمن چیست و چرایی اش از کجا سرچشمه گرفته است و با چه
چالشهایی از آغاز تا کنون همراه بوده است هدف نوشتار پیش روست. اینکه چه
تعداد از آدمهایی که به مراکز مراجعه می کنند واقعا برای همیشه ترک می
کنند؟ چه مقدار از مراحل درمان کارشناسی شده است؟ و سوالاتی از این دست که
یقینا پرسش بسیاری از شهروندان است؛ اما بد نیست پیش از همه این موارد
نگاهی به تاریخچه N.A در جهان بیاندازیم.
ایده بین المللی N.A
معتادان گمنام(NA) انجمن
بین‌المللی غیرانتفاعی؛ از زنان و مردان معتاد به مواد مخدر و متشکل از
معتادان در حال بهبودی است که به طور مرتب گردهم می‌آیند تا به کمک هم پاکی
خود را حفظ کنند و ایده اولیه آن در پی موفقیت انجمن الکلی های گمنام که –لوییس-
همسر« بیل ویلیون» با هدف کمک به اعضای خانوادۀ افراد الکلی تاسیس کرد،
شکل گرفت. پس از گذشت ۲۰ سال از تاسیس انجمن الکلی های گمنام- به علت تبدیل
شدن مواد مخدر به یک مشکل و معضل مهم اجتماعی- انجمن معتادان گمنام یا N.A تاسیس شد.
قدم های دوازده گانه
اساس و زیربنای برنامه های N.A در
اصل همان برنامه ۱۲ قدم الکلی های گمنام است. تنها تفاوت مهم بین این
انجمن ها در قدم اول و دوازدهم قرار دارد. در این دو قدم از اعضای انجمن
خواسته می شود تا مشکل اصلی خود را مشخص و اعلام کنند و انجمن این دو قدم
را به گونه ای تنظیم و تدوین کرده است که با مادۀ مخدر یا رفتار ویرانگری
که فرد معتاد از آن در عذاب است، مطابقت داشته باشد. قدم اول N.A به
مادۀ مصرفی خاصی اشاره نکرده و درعوض از واژۀ بیماری اعتیاد استفاده می
کند تا عجز ما را در مقابل- بیماری اعتیاد - و نه یک مادۀ مصرفی خاص تأکید
کند. همۀ برنامه های ۱۲ قدمی از رهنمودهای کلی به نام سنت های دوازده گانه،
جلسات انجمن و ساختار خدماتی انجمن الکلی های گمنام تبعیت می کنند.
N.A در ایران
اولین
جلسه های انجمن معتادان گمنام در ایران در سال 1369 با کمک چند عضو، که در
حال بهبودی بودند انجام شد. در ان سال گروهی از معتادن گمنام به همت مرکز
بازپروری قرچک توانستند طی یکسال جلساتی را برگزار کنند و پس از آن به
مرور- با افزایش افراد نجات یافته- کار گسترش پیدا کرد.
کمپ هایی برای زندگی
هر
یک از ما در گوشه و کنار ایران حداقل تابلوهایی را با عنوان هایی نظیر:
کمپ رهایی، زندگی بهتر، کمپ آزادی و...عناوینی شبیه این دیده ایم. شاید
بارها اتفاق افتاده باشد که در دل کنجکاوی کرده باشیم واقعا در این کمپ ها
چه اتفاقی می افتد. بنابر مشاهدات عینی بسیاری از کسانی که در جلسات N.A شرکت
می کنند برای همیشه اعتیاد را رها کرده و روی به زندگی سالم می آورند؛ اما
هستند افرادی که پس از چندین بار ترک هنوز هم در گرداب اعتیاد غوطه ورند و
هرازگاهی دوباره سودای ترک آن را دارند و به جلسات مراجعه می کنند. در این
میان اوضاع کسانی که هرگز برای درمان برنمی گردند و یا اصلا هیچگاه در
جلسات حضور نمی یابند کمی دشوارتر است. گاهی آن قدر ادامه می دهند که
سروکارشان به کمپ هایی نظیر «شفق» می افتد.
اردوگاه های ترک اعتیاد
«انترن
به بچه‌ها می‌گفت اگر برایم برقصید داروی سرماخوردگی می‌گیرید»، «پایم را
از خط زرد آن‌طرف‌تر گذاشتم و تا سرحد مرگ با لوله سبز کتک خوردم» و...
اینها همه روایت‌های معتادانی است که تجربه رفتن به اردوگاه ترک اعتیاد
اجباری «شفق» را از سر گذرانده‌اند. 4 دی ماه 92 روزنامه شرق نوشت: «53 نفر از معتادانی که به شفق آورده شدند اسهال خونی گرفتند و مردند».
اردوگاه اجباری درمان اعتیاد «شفق» یا به قول مسوولان «کمپ شفق» اردوگاهی
است که بر اساس اصلاحیه قانون درمان اعتیاد مصوب مجمع‌تشخیص‌مصلحت‌نظام در
سال 89 برای درمان معتادان متجاهر -یعنی معتادانی که از ظاهرشان می‌توان پی
به اعتیادشان برد- ایجاد شد. قرار بود این اردوگاه زیرنظر شورای هماهنگی
مبارزه با موادمخدر ایجاد شود و وزارت بهداشت، ستاد مبارزه با موادمخدر،
شهرداری تهران و... در ایجاد و تجهیز و ساماندهی معتادان در این مراکز
مشارکت داشته باشند اما هیچ‌کدام از این اتفاق‌ها نیفتاد و در عمل شفق به
جایی برای نگهداری معتادان برای مدتی کوتاه بدون رعایت کمترین حقوق
انسانی‌شان بدل شد. اگر چه احمد ربیع‌زاده، دبیر شورای هماهنگی مبارزه با
موادمخدر استان تهران می‌گوید: «موضوعات مطرح‌شده در گزارش، مربوط به
یکسال پیش است و از آبان‌ماه تا اسفندماه سال گذشته شفق تعطیل شده است و
با تخصیص 180میلیون‌تومان بهسازی شده و تمامی کادر و مدیریت تغییر
کرده‌اند»
نظر وزارت بهداشت در باره شفق
قائم
مقام معاون درمان در امور سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد گفت: مرکز درمان
اعتیاد شفق، استانداردهای بهداشتی و درمانی مورد تأیید وزارت بهداشت را
ندارد. دکتر
احمد حاجبی در مصاحبه با ایسنا ضمن بیان این مطلب افزود: ستاد مبارزه با
مواد مخدر به جای آن که وزارت بهداشت را برای صدور مجوز تحت فشار بگذارد،
بودجه‌های در دسترس‌شان را صرف استانداردسازی محیط کنند. مرکز
درمان اعتیاد شفق، استانداردهای بهداشتی و درمانی و پروتکل‌های مورد تایید
وزارت بهداشت را ندارد، براساس ماده 16 اصلاحیه قانون مبارزه با مواد
مخدر، معتادان متجاهر که فاقد برگه درمان بوده و موجب مخدوش شدن چهره جامعه
می‌شوند، توسط نیروی انتظامی جهت بازتوانی و درمان به مراکز ماده 16
انتقال داده می‌شوند. بر این اساس ابتدا غربالگری می‌شوند و با حکم قضایی
به صورت اجباری تحت درمان قرار می‌گیرند.کمپ
شفق جزو مراکز ماده 16 تلقی می‌شود که بارها و بارها از سوی وزارت بهداشت
جهت استانداردسازی بهداشتی کمپ تذکر داده شده است و متاسفانه هیچ گونه
ترتیب اثری برای رفع این مشکل صورت نگرفته است. حاجبی
در پایان افزود: درحال حاضر کمپ شفق در بدترین شرایط بهداشتی به سر می‌برد
و بوی تعفن موجود در سالن کمپ نمی‌تواند نشانی از یک مرکز درمانی مناسب
برای این گروه از افراد باشد.
تعطیلی شفق
با
اینکه مسئولان کمپ شفق در پاسخ به گزارش شرق مدعی شده بودند آن گزارش
مربوط به یک سال پیش است؛ اما احمد ربیع‌زاده 16 دی ماه در گفت‌وگو با فارس
گفت: «مرکز شفق یک مرکز غربالگری معتادان بوده است؛ اما وزارت بهداشت به
آن ایراداتی گرفت.در حال حاضر مرکز شفق به طور کلی تعطیل شده است و برای استانداردسازی، بازسازی و تعمیر آماده شده است».
N.A همایشی برای پاک بودن
جلسات
«انجمن معتادان گمنام» کشور که امروزه در سراسر کشور شعبه های متعددی دارد
در واقع همایشی سراسری است که هر هفته در شهرهای گوناگون با گردهمایی عده
یی که می خواهند شاخ این غول هزار سر را بر زمین بکوبند و البته رسیدگی
بیشتر و قانونمند کردن بیشتر آن می تواند خدمات بیشتری به این دسته از
شهروندان- که بیش از دیگران در معرض آسیب های اجتماعی هستند- ارائه کند.
اگر چه وزارت بهداشت و سازمان بهزیستی با اعطای مجوز به کلینیک های خصوصی
در راه سرویس دهی به کسانی که در پی رهایی هستند؛ اما هنوز فاصله بسیار
زیادی تا رسیدن به ایده آل های معمول داریم. با این همه به رسمیت شناختن
«انجمن معتادان گمنام کشور» می تواند سرفصل اتفاقات بهتری برای جامعه باشد،
مشروط بر اینکه دست اندرکاران این انجمن نیز وظایف خود را جدی تر از پیش
پیگیری نموده و نهادینه کنند.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر